मोबाईल फोनचे सेल फोन, स्मार्ट फोन किंवा टेलिफोन अशी अनेक नावे आहेत. हा एक पोर्टेबल डिव्हाइस आहे जे सेल्युलर रेडिओ सिस्टमचा उपयोग करतो. साध्या उपकरणांमध्ये आपण केवळ कॉल करणे आणि प्राप्त करणे आणि संदेश पाठविणे आणि प्राप्त करणे एवढेच करू शकतो. पण स्मार्टफोनमध्ये अनेक Apps असतात. आजच्या काळामध्ये मोबाइल फोन ही एक गरज बनली आहे. तो लोकांशी कनेक्ट करतो, ऑनलाईन कार्यक्रम पाहता येतात, गाणी ऐकता येतात, बातम्या आणि अनेक गोष्टी समजतात. स्मार्टफोनवरील Apps मुळे अनेक कामे सहजरित्या करता येतात. स्मार्टफोनमुळे लोकांशी संभाषण करणे सोपे झाले आहे. स्मार्टफोन म्हणजे – संवादाचे चांगले साधन, शिकण्याचा पर्याय, नवीनतम गोष्टींचा चांगला संपर्क, व्यक्तिमत्त्व विकासाचे मार्ग, व्यवसायात यशस्वी होण्याचे साधन, आणि बरेच काही.
बरेच पालक आपल्या मुलांना सेल फोन प्रदान करतात, म्हणजे जेव्हा त्यांना पाहिजे तेव्हा सहज संपर्कात राहू शकता येते. परंतु मोबाइल फोनशी संबंधित अनेक जोखीम आहेत, जे आता एक जागतिक समस्या बनली आहे. मुले, तरुण, वृद्ध यांच्या मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यावर मोबाइल फोनचे दुष्परिणाम होतात असे अनेक संशोधनात आढळून आले आहे.
काही प्रमुख आणि सहज समजले जाणारे साइड इफेक्ट्सः
- शारीरिक आरोग्यावर परिणाम
मोबाइल फोनमधून Radio frequency energy उत्सर्जित होते, ज्याचा प्रतिकूल परिणाम मेंदूच्या क्रिया, प्रतिक्रियेची वेळ आणि झोपेच्या पद्धतींवर अतिवापरामुळे होतो, असे शास्त्रज्ञांनी नोंदवले आहे.
शरीरावर होणारे काही दुष्परिणाम –
* धूसर दृष्टी;
* झोपेचे विकार;
* मान आणि पाठ दुखणे;
* रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत होणे;
* Infertility;
* Skin allergy आणि संक्रमण;
* कमकुवत वजन व्यवस्थापन आणि फिटनेस पातळी;
* अपघाताचा धोका.
- मानसिक आरोग्यावर परिणाम
मोबाईल फोनचा आपल्या झोपेवर विपरीत परिणाम होतो, ज्यामुळे आपल्यावर ताण वाढतो. तणावामुळे stress hormones – cortisol सोडला जातो, ज्यामुळे आरोग्याच्या विविध समस्या उद्भवतात.
मनावर होणारे काही दुष्परिणाम –
* ताण वाढतो;
* आपल्या विचार करण्याच्या प्रक्रियेस अडथळा येणे;
* कमकुवत एकाग्रता ;
* उदासीनता.
- व्यवसायिक जीवनावर परिणाम
कार्यालयीन / अभ्यासाच्या वेळी मोबाईल फोनमुळे व्यत्यय येतो आणि त्यामुळे कार्यालयात / शाळा / महाविद्यालयांत आपल्या कामगिरीमध्ये अडथळा निर्माण होतो.
कामावर होणारे काही दुष्परिणाम –
* कामामध्ये लक्ष्य न लागणे;
* कामात व्यत्यय येणे ;
* अभ्यासाचे नुकसान.
- सामाजिक जीवनावर परिणाम
मोबाईल फोनने आपल्याला अधिक एकाकी केले आहे आणि आभासी जगात जगण्यास भाग पाडले आहे, जेणेकरून आपण आपल्या प्रियजनांपासून दूर गेले आहोत. आपल्या सामजिक जीवनावर होणारे काही दुष्परिणाम –
* एकटेपणा;
* न्यूनगंड;
* नात्यांमध्ये अंतर.
वरील मुद्यांवरून असे सिद्ध होते की मोबाइल फोन वापरण्याचा मार्ग खूप महत्वाचा आहे. हुशारीने वापरल्यास, मोबाइल फोन आपल्याकडे असलेल्या सर्वोत्कृष्ट gadget असू शकतो. आपल्याला फायदा होण्यासाठी आपण याचा योग्य वापर करू शकतो. प्रत्येक गोष्टीत नेहमीच फायदे आणि जोखीम असतात. सतत प्रयत्नांद्वारे एखादी व्यक्ती मोबाइलफोन अधिक फायदेशीरपणे वापरण्यास शिकू शकते. आपण स्वत: किंवा एखाद्याचे मार्गदर्शन घेऊ शकता, जेणेकरून तुम्हाला तुमच्या फोनचा योग्य वापर करता येईल…✍️
